ห้องเรียนไร้กระดาน (1)

jittachuen.pantown.com

เครือข่ายคนสร้างปัญญา << กลับไปหน้าแรก


เดี๋ยวนี้แม้แต่ควายยังต้องไปโรงเรียน โรงเรียนแห่งนี้ชื่อว่า “กาสรกสิวิทย์” “กาสร” แปลว่า ควาย “กสิวิทย์” คือ ศาสตร์แห่งการทำกสิกรรม "กาสรกสิวิทย์" จึงหมายถึง โรงเรียนที่สอนวิชาว่าด้วยการเลี้ยงควาย เพื่อการทำเกษตรกรรม เป็นโครงการพระราชดำริของสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ที่ทรงมุ่งมั่นสืบสานพระปณิธานแห่งความพอเพียง โดยสร้างเป็นห้องเรียนกลางแจ้ง สำหรับชาวนา และควายไทยให้รู้จักการทำนาตามแบบฉบับภูมิปัญญาไทย รร.นี้ตั้งอยู่ที่ ต.ศาลาลำดวน อ.เมือง จ.สระแก้ว ภายใต้การดูแลของมูลนิธิชัยพัฒนา ทุกวันนี้ชาวนาต่างหันไปใช้รถไถหรือควายเหล็กในการทำนา ก่อให้เกิดหนี้สิน และค่าใช้จ่ายที่สูงที่สุดก็คือ น้ำมัน หากเกษตรกรเปลี่ยนมาใช้แรงงานควายไถนาแทนการใช้เครื่องจักร ก็จะช่วยลดรายจ่าย ทำให้ต้นทุนการผลิตลดลง ประกอบกับมีพระราชดำรัสของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เรื่องการใช้พลังงานทดแทน "การใช้ควายไถนาทำให้ชาวนาสามารถพึ่งตนเองได้โดยไม่ต้องกู้หนี้ ยืมสิน" เป็นแนวคิดที่เชื่อมโยงไปสู่วิถีชีวิตแบบพอเพียง นอกจากนี้ มูลควายตัวหนึ่งยังสามารถนำมาผลิตปุ๋ยคอกได้ถึง 2 ตันต่อปี ซึ่งสามารถนำมาพัฒนาเป็นปุ๋ยชีวภาพ และแก๊สชีวภาพจากมูลควาย “แต่ควายทุกตัวไม่ได้เกิดมาแล้วจะไถนาเป็น จึงต้องผ่านการฝึกฝนเสียก่อน เริ่มตั้งแต่สนตะพาย ฝึกลากจูง เทียมเกวียน” บุคลากรในโรงเรียนประกอบไปด้วย ครูคน และครูควาย นักเรียนคนและนักเรียนควาย โดยทั้งหมดจะมาเรียนรู้ร่วมกัน มีการปฏิบัติจริงในแปลงนาสาธิต วิชาที่สอนก็จะฝึกให้รู้จักการใช้เครื่องมือต่างๆ เช่น คันไถ แอก และคราด อาจมีการเรียนพิเศษอื่นๆบ้าง เช่น ฝึกให้สวัสดี โรงเรียนนี้ยังให้ความรู้แก่เกษตรกรเรื่องการหีบอ้อย การนวดข้าว การดำนา และการสีข้าว มีการจัดทำแปลงสาธิตทางการเกษตรแบบต่างๆ การใช้ประโยชน์จากมูลควาย และของเหลือใช้ โดยโรงเรียนจะพัฒนาให้เป็นแหล่งอบรม แหล่งเรียนรู้ และแหล่งท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์อีกด้วย "รู้จักใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่น..มาแก้ปัญหาเศรษฐกิจในครัวเรือน และชุมชน นี่แหละคือการสร้างภูมิคุ้มกัน ตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง" เอ....แล้วควายเรียนหนังสือในห้องรึเปล่า ? ห้องที่ควายเรียนต้องเป็นห้องอย่างไร ? ต้องใช้กระดานเขียนตัวหนังสือ...ให้ควายอ่านรึยังเนี้ย ? ต้องมีอาคารสวยหรู......ใหญ่โต...ให้ควายเรียนด้วยรึเปล่า ? ต้องมีแบบเรียน...เครื่องเขียน....เครื่องแบบนักเรียน ให้ควายด้วยรึเปล่า ? ต้องให้มาตรการเรียนฟรี...กับควายด้วยรึเปล่า ? ต้องจัดระบบดูแล...ให้ควายด้วยรึเปล่า ? ต้องสร้างสื่อการเรียนการสอน...อย่างไรนี่ ? ต้องมีการศึกษาดูงานสำหรับควายด้วยมั้ยนะ ? หลายบริบท...ของโรงเรียน... หลายอย่าง.... หลายรูปแบบกับการจัดการเรียนการสอน แต่สิ่งที่เราเห็นกันอย่างชัดเจนคือ...พื้นที่ ที่ใช้ในการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน เพราะ....ไม่ว่าจะสอนใคร ?...จะสอนเรื่องอะไร ? องค์ประกอบสำคัญ...อยู่ที่ ...ผู้เรียนรู้ // ผู้เรียนจะรู้ตามที่ต้องการหรือไม่ ? ใคร ? สิ่งใด ? หรือ อะไร ?.......จะทำให้เขารู้ได้ ? ไม่ได้ขึ้นอยู่กับว่ามีห้องเรียนหรือไม่ ....มีอาคารเรียนหรือไม่ ? ...มีการเขียนหนังสือหรือไม่ ? เพียงอย่างใดอย่างหนึ่ง ก็จะทำให้การเรียนรู้เกิดขึ้นได้อย่างสมบูรณ์........ การเรียนรู้.......เกิดขึ้นได้เมื่อ ผู้เรียนสามารถแสดงพฤติกรรมที่คาดหวังได้หลังเผชิญสถานการณ์อย่างใดอย่างหนึ่ง ...... การเรียนรู้......จึงเกิดขึ้นได้ทั้งเกิดจากการสอน.....และเกิดขึ้นได้โดยไม่ได้รับการสอน การเรียนรู้......ที่เกิดจากการเรียนการสอน...มักมีครู....สื่อ...อุปกรณ์...กิจกรรม เข้ามาเกี่ยวข้อง การเรียนรู้......ที่เกิดขึ้นโดยไม่ได้รับการสอน เกิดขึ้นเมื่อ....ต้องเผชิญสถานการณ์ด้วยตนเอง ซึ่งการเรียนรู้โดยไม่ได้รับการสอนนี้ อาจเกิดควบคู่ไปกับการเรียนรู้ที่ได้รับการสอน ไปพร้อมกัน เช่น ครูสอนเรื่อง การทำสีย้อมจากเปลือกไม้ แล้วให้นักเรียนนำเปลือกไม้ต่าง ๆ มาลองต้มเอาสีจากเปลือกไม้นั้น.... ขณะเรียนนักเรียนก็....ลอกเปลือกไม้เล่น เป็นแผ่น ๆ ...แล้วนำมาม้วนเป็นเส้น สานต่อกัน เกิดเป็นเชือก....ทำให้เห็น ได้ว่าการสอนเรื่อง การทำสีย้อมจากเปลือกไม้....ของคุณครู ไม่ได้ทำให้เกิดการเรียนรู้ในการสร้างเชือก.....แต่การเผชิญสถานการณ์ขณะเล่นกันของนักเรียน...ทำให้เขาเกิดการเรียนรู้โดยไม่ได้รับการสอนด้วย จากตัวอย่างข้างต้น จะพบว่า สิ่งที่เป็นจุดร่วมของการเรียนรู้ของผู้เรียน ไม่ว่าจะผ่านการเรียนรู้ด้วยการสอนหรือไม่ได้รับการสอน....ก็ตาม..... จะมี.....กิจกรรม..... หรือ..สถานการณ์.....อยู่ด้วยเสมอ หากจะหาคำอธิบายที่สมเหตุสมผล......ก็..อาจจะบอกได้ว่า...... .....กิจกรรม....หรือ.....สถานการณ์........เป็นตัวทำให้...คน...เกิดการเรียนรู้ เทียบเคียงกับการเรียนการสอนที่เราคุ้นเคยในโรงเรียน......หรือลึกลงไปในแผนการสอน จะพบว่า....หัวใจของแผนการสอน หรือ แผนการจัดการเรียนรู้.....ล้วนแล้วต้องมี.....กิจกรรม.... กิจกรรม.....จึงเป็นกุญแจสำคัญที่ไขไปสู่การสร้างการเรียนรู้ให้เกิดกับผู้เรียน....ทั้งด้วยการสอนและไม่ได้สอน
โดย: ชวลิต จิตต์ชื่น [17 ก.ย. 52 14:51] ( IP A:119.31.14.133 X: )