จัดการกับหมา หัวโจก

..........คนส่วนใหญ่ รวมถึงคนที่มีประสบการณ์ในการฝึกสุนัข มีความเข้าใจผิดๆ เกี่ยวกับ Dominant Dog แล้วก็มีคนจำนวนมาก ให้ข้อมูลผิดๆ เกี่ยวกับการจัดการกับสุนัขเหล่านี้ ซึ่งอันตรายมากด้วย บางคนไม่รู้เลยว่าจะทำยังไงกับมัน ในขณะที่บางคนใช้กำลังในการบังคับ

ปัญหามันไม่ใช่ว่าแก้โดยการข่มขู่ แล้วก็จบกัน

.........นอกจากนี้ คนส่วนใหญ่ให้ความสำคัญเกี่ยวกับปัญหานี้ เฉพาะในหมาใหญ่ ซึ่งมันผิดถนัด ลองคิดดูว่า สุนัขใหญ่สามารถทำให้คุณบาดเจ็บได้ สุนัขตัวเล็กๆ ก็สามารถทำให้เด็กๆ บาดเจ็บได้เหมือนกัน ปัญหานี้ควรได้รับการแก้ไขในสุนัขทุกขนาด ปัญหานี้ จัดการได้ง่ายกว่า ( แต่ไม่เสมอไป )โดยใช้สมอง และ ควบคุมสภาพแวดล้อมในที่ๆ เจ้าจ่าฝูงพวกนี้อาศัยอยู่

”คงไม่มีใครอยากโดนมันกัดนะ ทุกครั้งที่มองไปเห็นแผลเป็นบนแขนของคนอื่นๆ ก็รู้สึกว่าตัวเองโชคดี เพราะ ผมไม่เคยโดนหมากัดหนักๆ เลยซักที ทั้งที่ผมเคยฝึกเจ้าหมาที่มีความเป็นจ่าฝูงและดุร้าย รวมถึง เมื่อผมถามพวกเค้าถึงรอยแผลเป็นพวกนั้น ก็มักจะได้รับแต่คำตอบเดิมๆ ผมทำผิดพลาดกับเจ้าหมาตัว นั้น มาดูกันว่า เราจะหลีกเลี่ยงความผิดพลาดพวกนี้ในสถานการณ์ต่างๆ ยังไงกันดี”

หนึ่งในปัญหาที่สำคัญที่สุดสำหรับ ผู้ฝึกมือใหม่ คือเค้าไม่ได้คิดว่า สุนัขเป็นสัตว์ที่มีนิสัยอยู่รวมกันเป็นฝูง ซึ่งส่วนใหญ่ไม่รู้อะไรเกี่ยวกับเรื่องนี้เลย เค้าไม่เข้าใจถึงสิ่งที่สำคัญมากๆ ที่จะทำให้เค้ามีปัญหาได้

วิธีที่ดีที่สุดที่จะเริ่มต้นเรียนรู้เกี่ยวกับพฤติกรรมความเป็นจ่าฝูง คือ ศึกษาเกี่ยวกับนิสัยการอยู่รวมกันเป็นฝูงในหมาป่า ดูจากผลการวิจัยเกี่ยวกับฝูงหมาป่า ซึ่งจะมีจ่าฝูงอยู่คู่หนึ่งเสมอ พวกมันจะไม่รักษาความเป็นจ่าฝูงไว้โดยการต่อสู้กับพวกลูกน้องทุกๆ วันพวกมันทำอะไรที่ แยบยลกว่านั้น ภาษาร่างกายการแสดงออก เป็นปัจจัยสำคัญที่จะรักษาความเป็นจ่าฝูงเอาไว้

**ปัญหาเกี่ยวกับตำแหน่งในฝูง**
------------------------------------
ตำแหน่งของสมาชิกในฝูง เป็นเรื่องสำคัญที่สุด สำหรับพวกสัตว์ที่อยู่รวมกันเป็นฝูง ตัวที่มีตำแหน่งต่ำกว่า จะไม่กล้าท้าทายกับตัวที่มีตำแหน่งสูงกว่า ในการแย่งชิงอาหาร หรือ แสดงอาการข่มขู่ใส่ตัวที่ตำแหน่งสูงกว่า ตัวที่เป็นจ่าฝูงจะกินอาหารก่อน และได้นอนในที่ ที่ดีกว่าลูกฝูง

นี่หมายความว่า ถ้าหาก หมาของคุณขู่ใส่ ขณะที่คุณเข้าใกล้ชามอาหาร หรือ ขณะที่คุณกำลังจะเอนตัวนอนลงบนเตีบง หรือ ขณะที่คุณจะเอาของเล่นของมันไป นั่นหมายความว่า หมาตัวนั้นคิดว่า คุณมีตำแหน่งในฝูงต่ำกว่ามัน นี่แหละ คือปัญหา

**เมื่อไหร่ที่มันเริ่มแสดงความเป็นจ่าฝูง**
--------------------------------------------
หาได้ยากในหมาที่อายุน้อยกว่า 8 เดือนจะแสดงอาการดุร้ายเพื่อแสดงความเป็นจ่าฝูง ปัญหาจริงๆ จะไม่เกิดขึ้นจนกว่าหมาจะโตเต็มวัย ซึ่งอยู่ในช่วงอายุ 15-36 เดือน แต่โดยทั่วไปจะอยู่ราวๆ 18 เดือน

เมื่อหมาโตเต็มวัย สัญชาติญาณของมันจะบอกว่า ตำแหน่งไหนในฝูงที่มันควรจะเป็น (ประมาณว่า Born to be) เมื่อตอนเด็กๆ เจ้าพวกนี้ อาจจะยอมตามเรา แต่เมื่อโตขึ้น และไม่ได้รับการฝึกที่เหมาะสม หรือว่า ขาดการฝึก หรือ คุณปล่อยให้มันแสดงพฤติกรรมต่างๆตามใจ (เช่น ขึ้นไปนอนบนเตียง) ตำแหน่งในฝูง (ในความรู้สึกของหมา) ก็จะอยู่สูงกว่าคุณ ซึ่งมันจะข่มขู่ สมาชิกที่ต่ำกว่าในฝูง หมาสร้างปัญหาโดยการ ขู่, แยกเขี้ยว, กัด คนที่มันเห็นว่า ต่ำกว่ามัน

คนมักสับสน ระหว่าง Prey drive กับ Dominance ซึ่งมันไม่เกี่ยวกันเลย เป็นคนละเรื่องกันเลย

การที่ลูกหมา งับมือคุณ หรือ กัดปลายขากางเกงคุณแล้วก็ทำเสียงขู่ นั่นแหละคือ การแสดงออกถึง Prey drive เพราะตอนเด็กๆ ลูกหมาเล่นกับพี่น้องของมัน (งับกัน) เมื่อมันย้ายมาอยู่กับคน มันก็คิดว่า การจะเล่นกับคน ก็เล่นแบบเดียวกัน ซึ่งเป็นหน้าที่ของคุณที่จะต้องสอนมารยาทให้กับมัน
.
บทความนี้ไม่ได้พูดเกี่ยวกับ Prey drive แต่ ต้องพูดถึงซะหน่อย เพราะ คนส่วนใหญ่มักสับสน คิดว่า ตัวเองมีลูกหมาที่มีความเป็นจ่าฝูง ทั้งที่จริงๆ เค้าได้ลูกหมาที่ดีมากๆ ซึ่งเต็มไปด้วย Prey drive ซึ่งเรามาใช้ในการฝึก โดยใช้ของเล่น แต่น่าเสียดาย คนส่วนใหญ่มักจะลงโทษลูกหมามากเกินไปเพื่อจะสอนว่า ของเล่นคือ เหยื่อ ไม่ใช่ มือของคนฝึก ซึ่งมันไม่ยุติธรรมกับหมาซึ่ง มันไม่รู้

..........เมื่อคิดในแง่ของพฤติกรรมการอยู่รวมกันเป็นฝูง มันก็ง่ายที่จะเข้าใจถึงวิธีที่จะฝึกสอนสุนัข เหล่านี้ ให้ประสบความสำเร็จ

**การฝึกที่ถูกต้องมี 3 ขั้นตอนดังนี้ :
------------------------------------
1. The Learning Phase
2. The Correction Phase
3. The Distraction Phase

1. The Learning Phase
.....สอนให้หมารู้ ความหมายของคำสั่งเราโดยใช้การกระตุ้น หมายความว่า เราสอนโดยใช้ อาหารหรือของเล่นหลอกล่อให้หมา ทำตามที่เราต้องการในแต่ละแบบฝึกหัด

2. The Correction Phase
.....สอนให้หมารู้ว่า การไม่ทำตามคำสั่ง (ในกรณีที่ หมาเข้าใจคำสั่งได้ดีแล้ว) จะถูกลงโทษ

3. The Distraction Phase
.....การจะสอนหมาในที่ ที่มีสิ่งรบกวน ควรจะเริ่มต้นในที่ ที่คุ้นเคย ( เช่น การเริ่มต้นให้มีคนแปลกหน้าเดินผ่านไปผ่านมาระหว่างการฝึก ควรจะเริ่มต้นฝึกในที่ ที่เคยฝึกอยู่ประจำ) และเราจะเพิ่มสิ่งรบกวนมากขึ้นเรื่อยๆ จนถึงระดับที่ สามารถทำได้ในสวนสาธารณะ ที่มีหมาตัวอื่นอยู่ด้วย

..........ในชั้นเรียนที่สอนเจ้าของสุนัขในการฝึกขั้นตอน Learning มีการสอนที่ค่อนข้างเหมาะสม แต่มักจะมีข้อผิดพลาดในขั้นตอน Correction และ Distraction ในชั้นเรียนที่เน้นการสอนสุนัขโดยใช้ Clicker และใช้ Chock collar ในการ Correction และไปฝึกในสถานที่ ที่มีสุนัขอื่นอยู่เยอะ มันเหมือนเป็นการข้ามขั้นตอนเกินไป สุนัขควรจะเรียนรู้ ไปทีละขั้นตอน การจะเริ่มให้มีการ Correction หรือ Distraction นั้น ควรจะเริ่มเมื่อ สุนัข เข้าสู่วัยที่เหมาะสมแล้ว ในช่วงอายุ 6- 8 เดือน

**เมื่อสุนัขปฏิเสธที่จะสนใจ**
--------------------------------
..........เมื่อจ่าฝูงออกคำสั่ง สุนัขลูกฝูงมี เพียง 2 ทางเลือก คือ สนใจและปฏิบัติตาม หรือตายไปจากฝูงนั้น เมื่อสุนัขไม่สนใจคำสั่งของเจ้าของมันหมายความว่า สุนัขไม่ได้นับถือต่อคนที่สั่งมัน มันคิดว่ามันอยู่ในตำแหน่งในฝูงที่เท่ากันหรืออาจจะอยู่สูงกว่าคนที่สั่งมัน
..........สุนัขเป็นสัตว์ที่ช่างสังเกต มันใช้เวลาไม่นานหรอกที่จะพิจารณาว่า คุณหรือภรรยาคุณเป็นผู้นำในครอบครัว หรือ คนในครอบครัวคนไหนที่มันไม่จำเป็นต้องให้ความสนใจ
..........สุนัขจะเริ่มคิดว่ามันสามารถเพิกเฉยต่อคำสั่งของใคร ในสุนัขบางตัว (ดีนะเนี่ยที่ไม่ใช่ทุกตัว) จะไม่ใช่แค่การเพิกเฉย แต่จะมีการท้าทายต่อเจ้าของหรือสมาชิกในครอบครัว เมื่อมันมีความมั่นใจว่ามันพร้อมที่จะเลื่อนตำแหน่งในฝูงของตัวเองให้สูงขึ้น สังเกตง่ายๆ จากการแสดงออกของมัน ไม่ว่าจะเป็นการ แยกเขี้ยวใส่, ขู่ใส่ เจ้าของ, กัดมือของคนที่พยายามจะแย่งเอาของเล่นของมันไป
..........นี่คือ เหตุผลที่เราควรจะมีการฝึกการเชื่อฟังคำสั่งเบื้องต้นให้กับสุนัข ให้มันเห็นได้อย่างชัดเจนว่าเราเป็นจ่าฝูงของมัน จะเป็นการยากมาที่จะมาฝึกหมาวัยรุ่นที่ไม่เคยได้รับการฝึกมาก่อนเลย มันจะคิดว่า ทำไมจะต้องไปสนใจคำพูดของอีตานี่ด้วยหละ วิธีเดียวที่จะจัดการได้ มีเพียงการ แสดงพลังที่เหนือกว่ามัน ซึ่งมันไม่ดีแน่ๆ สำหรับทั้ง 2 ฝ่าย ถ้าสุนัขไม่ช้ำใน เจ้าของก็อาจจะมีรูบนร่างการเพิ่มขึ้น

..........การควบคุมทุกๆ สิ่งที่สุนัขต้องการ มันเป็นการช่วยควบคุมพฤติกรรมการเป็นจ่าฝูง
..........หลักง่ายๆ ของการจัดการกับสุนัขพวกนี้ ก็คือ การฝึกการเชื่อฟังคำสั่งพื้นฐาน เพื่อควบคุมพฤติกรรมความเป็นจ่าฝูงให้ได้ แต่ในสุนัขบางตัว ก็ต้องทำอะไรมากกว่านั้นเพื่อให้มันเข้าใจว่า เราเป็นจ่าฝูง
..........เจ้าของมักจะละเลยและ ปล่อยให้สุนัขมีพฤติกรรมที่จะพัฒนาไปเป็นจ่าฝูง การทำความเข้าใจกับพฤติกรรมเหล่านั้นและยับยั้งไม่ให้มันเกิดขึ้นจะเป็นการทำให้สุนัขเรียนรู้ว่าตำแหน่งในฝูงของมันนั้นอยู่ที่ไหน และเหล่านี้คือ พฤติกรรมที่ส่อเค้าว่าสุนัขแสดงความเป็นจ่าฝูง

1. นอนบนเตียงของเจ้าของ
2. การเดินเข้ามาเพื่อให้คุณลูบตัว
3. ขู่เมื่อมีคนเข้าใกล้ชามอาหาร หรือของเล่น
4. พยายามที่จะเข้า-ออก ประตู ก่อนคุณ
5. พยายามที่จะวิ่งลงชั้นล่างก่อนคุณ
6. แสดงอาการก้าวร้าวอย่างรุนแรง
7. ต่อต้านต่อคำสั่งหมอบ
8. แสดงอาการก้าวร้าวกับเพื่อนของคุณที่มาเที่ยวบ้าน