การฝึกพื้นฐานเรื่องทั่วไป

**คำสั่งมหัศจรรย์**

จากประสบการณ์ในการเลี้ยงหมามานานเท่าอายุ เกิดมาในบ้านที่มีหมาอย่างน้อย15-20 ตัว ตั้งแต่เราจำความได้ก็ต้องเรียกหมาว่าน้องบ้างพี่บ้าง ( แล้วแต่ตัวไหนอายุมากหรือน้อยกว่า ) ส่วนใหญ่ก็จะเป็นหมาพันธุ์ทาง คนรุ่นเก่าเรียกกันว่า หมาจู ขนปุกปุย ตัวขนาดกลางๆ เล็กกว่าบางแก้วนิดหน่อย มีสารพัดสี,สารพัดลาย และมีคุณสมบัติพิเศษ คือ ฉลาดและเจ้าเล่ห์ อย่างที่คุณนึกไม่ถึง คงจะเป็นพันธุกรรมของหมาพันธุ์ทาง ( หรือพันธุ์ผสม )

หมาที่ฉลาดมากๆ นั้น คุณจะต้องคุยกับเขารู้เรื่องและเลี้ยงดูเข้าเหมือนสมาชิกในครอบครัว ทำตัวเป็นผู้หลักผู้ใหญ่ให้เขานับถือและยอมรับคุณเป็นจ่าฝูง ไม่อย่างนั้น เขาจะตั้งตัวเป็นจ่าฝูงเสียเองและคุณต้องเป็นฝ่ายยอมรับนับถือเขาแทน

ก่อนอื่นต้องเข้าใจว่า การเลี้ยงหมาเป็นสมาชิกในครอบครัวนั้น คืออย่างไร..มันก็เหมือนกับคุณไปรับเด็กมาเป็นลูกบุญธรรมสักคนหนึ่ง คุณต้องเอาใจใส่ดูแลเขาตามสมควร แบ่งเวลามาทักทาย , พูดคุยให้ความอบอุ่นกับเขาอย่างสม่ำเสมอ,ดูแลให้เขาได้กินอาหารที่ดีต่อสุขภาพและมีที่หลับที่นอนที่เหมาะสม,คอยดูแลเรื่องความสะอาด อาบน้ำแปรงขน หาเห็บหมัดให้เขา ฯลฯ
------------------------------------------------------------------------

สำคัญที่สุดคือ คุณต้องอบรมสั่งสอนให้เขาเป็นสมาชิกที่ดีของครอบครัวด้วย สอนให้เขารู้จักกฎระเบียบของครอบครัว เช่น ที่ตรงไหนห้ามเข้าไปยุ่ง , ของอะไรห้ามเอามาเล่น,อะไรที่อนุญาตให้กินได้,เวลาไหนควรเห่า,เมื่อไหร่ควรหยุดเห่า ฯลฯ

ดังนั้น คำสั่งที่คุณต้องสอนให้เขาเข้าใจให้ได้ คือคำสั่งที่มีความหมายว่า “หยุดทำ” สิ่งที่กำลังจะทำ หรือกำลังทำอยู่ เมื่อเขาเข้าใจคำสั่งนี้ดีแล้ว มันก็เปรียบเสมือนคำสั่งมหัศจรรย์ ที่จะทำให้หมาของคุณเป็นสมาชิกที่ดีของครอบครัวได้อย่างใจคิดจริงๆ
------------------------------------------------------------------------

ช่วงที่ดีที่สุดที่จะเริ่มสอนให้หมาเข้าใจความหมายของคำสั่งใดๆ ก็ตามคือ ตอนที่มันยังเด็กๆ เป็นลูกหมาอยู่ ตั้งแต่คุณเริ่มเข้าไปมีบทบาทแทนแม่ของมันนั่นแหละ จากประสบการณ์ ลูกหมาเล็กๆ ก็มีความสามารถในการรับรู้คำสั่งได้แล้ว โดยที่คุณต้องใช้คำสั่งสั้นๆ พูดซ้ำๆ ในช่วงจังหวะเดียวกันทุกครั้ง ไม่นานนักลูกหมาจะเข้าใจ และรู้จักทำตามคำสั่ง

ช่วงแรกๆ ควรสอนให้มันเข้าใจคำสั่งที่เป็นไปในทางบวก คือคำสั่ง "ให้"มันทำ (ไม่ใช่คำสั่ง"ห้าม"ทำ)

เช่นสั่งให้ “นั่ง” สอนง่ายๆ โดยใช้อาหารเม็ดเล็กๆ ที่มันชอบกิน ถือล่อไว้สูงๆข้างหน้าลูกหมา ค่อยๆ ยกมือให้สูงขึ้นและเลยขึ้นไปบนหัวลูกหมาจะแหงนคอขึ้นไปหาอาหาร เราก็กดก้นลูกหมาให้นั่งลง พร้อมพูดว่า “นั่ง” ( คำเดียวสั้นๆ ) พอลูกหมาก้นแตะพื้นเราก็ให้มันกินอาหารเม็ดที่ล่อไว้ทันทีในท่า นั่ง นั้น

ทำซ้ำๆ กะว่าพอลูกหมาสนุกกับการได้เล่นและได้กินอย่าให้นานจนมันเบื่อ พยายามทำทุกวันเหมือนๆ กัน ไม่เกิน 5-7 วันลูกหมาจะเข้าใจคำสั่ง “นั่ง” ได้ดี

การสอนไม่ว่าหมาเล็กหรือหมาโต ควรสอน"ทีละคำสั่ง" ให้เขาเข้าใจดีแล้ว จึงสอนคำสั่งอื่นๆต่อไป พยายามสอนหมาโดยใช้ "การกระทำของเขาสอนตัวเขาเอง"

เช่น เวลาเอาหมาเก็บเข้ากรง ( หมามักไม่อยากเข้ากรงเอง ) อาจใช้ของเล่นหรืออาหารล่อ เมื่อหมาวิ่งเข้ามาขณะผ่านประตูกรง ให้พูดว่า “เข้ากรง” หรือ “เข้าบ้าน” แล้ว เอาอาหารให้เขากินทันที ทำอย่างนี้ทุกครั้งทุกวัน เขาก็จะเข้าใจ ความหมายของคำสั่งได้ในเวลาไม่นาน ต่อไป เมื่อคุณเรียกให้เขา “เข้าบ้าน” เขาก็จะวิ่งมาเข้ากรงตามคำสั่ง เป็นที่ฮือฮาของคนข้างบ้านว่า แหม! หมาบ้านนี้รู้ภาษาจริงจริ๊ง......
------------------------------------------------------------------------

เมื่อหมายอมรับนับถือคุณเริ่มเข้าใจและทำตามคำสั่งของคุณได้บ้างแล้ว ก็ให้สลับฉากด้วยคำสั่งห้าม โดยใช้คำพูดสั้นๆ เช่น "ไม่" , “หยุด” , “อ๊ะ ๆ” , “อย่า” ( แต่คำว่า “อย่า” รู้สึกจะไม่มีน้ำหนักพอ , ฟังดูเบาๆ เกินไป ) ซึ่งคุณอาจสอนเขาโดยใช้สถานการณ์จริงได้เลย

ข้อสำคัญคุณจะต้องเร็วกว่าหมา เพราะคุณต้อง พูดคำสั่ง ( ที่คุณเลือกไว้สมมติเป็นคำว่า “ไม่” ) ในจังหวะที่หมา กำลังทำ สิ่งที่คุณ"ห้าม"ไม่ให้ทำ และทำให้หมาตกใจโดยไม่รู้สาเหตุ

ที่นิยมใช้กัน ( ที่บ้านผู้เขียนเอง ) คือใช้หนังยางยิงลูกกระดาษ ( ม้วนกระดาษเล็กๆแบบจับฉลากหมาจะไม่เจ็บมากแต่จะตกใจ ) ยิงตรงไหนก็ได้แต่ต้องให้ถูกจังหวะ ( ขั้นตอนนี้ต้องอาศัยนักแม่นหนังยางเป็นผู้ช่วยซึ่งต้องแอบอย่าให้หมาเห็น ) คำสั่งที่พูดว่า “ไม่” ดังพอให้หมาได้ยิน อย่าตะโกนดังมากแต่น้ำเสียงต้องหนักแน่นเฉียบขาด

วิธีนี้ได้ผลรวดเร็วและแน่นอน 99.99 % ขอย้ำว่าจังหวะเวลาสำคัญมาก จะต้องยิงทันทีที่พูดคำสั่งจบ หมาจะตกใจหยุดชะงัก พอหมาเริ่มจะทำอีกก็สั่งซ้ำว่า “ไม่” แล้วยิงซ้ำอีก ผู้ช่วยที่ไม่ถนัดยิงหนังยาง+ลูกกระดาษ อาจใช้ไม้ซางกับลูกดอกแบบปลายทู่แทนก็ได้ผลดีเช่นกัน ใช้กับหมาที่เห่าไม่เป็นเวล่ำเวลาก็ได้ผลชะงัดนัก อย่าลืมพูดคำสั่ง “ไม่” ร่วมด้วยทุกครั้ง

เป้าหมายคือ ให้หมาเรียนรู้ว่าถ้ามันกำลังจะทำอะไรอยู่ เมื่อได้ยินเสียงนี้แล้วหยุดทำ มันก็จะไม่เป็นอะไร แต่ถ้าได้ยินเสียงนี้แล้วยังขืนจะทำอยู่อีก มันจะต้องเจ็บตัวและตกใจ ( จากอะไรก็ไม่รู้ ) ทุกครั้งไป

ตั้งใจทำไปเรื่อยๆ อย่าท้อแท้ ทำไปสักพักอาจจะ 5-7 วันก็ลองพูดคำสั่ง “ไม่” โดยไม่มีการยิงสลับไปบ้าง ดูปฏิกิริยาว่าเขาเข้าใจความหมายของคำว่า “ไม่” ดีแล้ว ก็หยุดยิงได้ คุณอาจดัดแปลงรายละเอียดอื่น ๆ ให้เหมาะสมกับสถานการณ์ของคุณและสุนัขของคุณได้บ้าง แต่ต้องมีเป้าหมายแน่นอนหนึ่งเดียว คือเพื่อสอนหมาให้เข้าใจคำสั่ง “ไม่” ( ไม่ใช่เพื่อแกล้งหมาเล่นสนุกๆ )
------------------------------------------------------------------------

ที่ว่ามาข้างต้นนี้ แม้จะเป็นลูกทุ่งไปสักหน่อย แต่ถ้าพูดให้ฟังดูเป็นวิชาการ ก็เรียกได้ว่าเป็น “ภูมิปัญญาชาวบ้าน” อย่างแท้จริง ที่บ้านของผู้เขียนจะต้องมีหมาเลี้ยงไว้อย่างน้อย 10 ตัวตลอดเวลา ตั้งแต่จำความได้ โดยมีแม่เป็นผู้คอยเลี้ยงดูประคบประหงม และหมา ๆ ทั้งหลายก็จะนับแม่เป็นสมาชิกฝูงของมัน โดยไม่นับถือว่าแม่เป็นจ่าฝูง เพราะไม่มีตัวไหนกลัวแม่เลยสักตัวเดียว

ผู้เขียนมีพี่ชาย 3 คน พี่ชายคนโต มีคุณสมบัติพิเศษ ที่จะเป็นจ่าฝูงทั้งหมาและคน เพราะหมาทั้งบ้านจะเชื่อฟังและนับถือเกรงกลัวแกอยู่คนเดียว ทั้งนี้รวมทั้งคนอื่น ๆ ในบ้านและนอกบ้าน เวลาที่โรงเรียนแก (สมัยเป็นนักเรียน) มีการยกพวกตีกันหรือตีกับโรงเรียนอื่น อาจารย์จะต้องเรียกพี่ชายคนโต ไปสอบสวนทุกที ว่ามีส่วนเกี่ยวข้องด้วยหรือเปล่า? เพราะมีชื่อเสียงโด่งดังอยู่ในบัญชีดำ ว่าเป็นหัวโจกทุกงาน

วิธีการฝึกหมาที่เล่ามา ก็พี่ชายคนนี้แหละเป็นคนต้นคิดส่วนมือปืนยิงหนังยางหรือเป่าลูกดอก ก็มีคนแย่งกันอาสาสมัครเยอะแยะ เพราะเพื่อนฝูงของแกมาอยู่ที่บ้านกันหลายคน แต่ละคนก็ชื่นชอบการแกล้งหมาเป็นทุนอยู่แล้ว เวลาหมามันตกใจ มันจะทำท่าทางตลกๆให้ได้หัวเราะกันเป็นที่ครื้นเครง แรกๆแม่ก็โกรธ แต่ไป ๆ แม่ก็ชักชอบใจ เพราะมันได้ผลจริง ๆ แต่ต้องให้พี่ชายเป็นคนสั่ง หมาจึงจะเชื่อ

แกจะใช้คำสั่งฟังคล้าย ๆ “เฮ้ย” แต่ก็ไม่เต็มเสียงซะทีเดียว หมากำลังวิ่งอยู่ พอได้ยินเสียงแก ก็จะเบรคพรืด เหลียวซ้ายแลขวา ทำท่าระวังตัว ยิ่งถ้าเป็นตอนกำลังเห่าอยู่ละก็ แทบจะได้ยินเสียงหุบปากฟันกระแทกกันดังกั๊บเลยทีเดียว
-----------------------------------------------------------------------

เรื่องการใช้อุปกรณ์ฝึก แบบภูมิปัญญาชาวบ้านนี้ ผู้เขียนเคยอ่านพบในหนังสือคนรักหมา ของ มรว.คึกฤทธิ์ ปราโมช ฯ มีอยู่ตอนหนึ่งท่านเล่าไว้น่าสนใจมากว่า

“ วิธีที่แกใช้มิให้หมาทิ้งเจ้าของเมื่อไปไหนด้วยกันนั้น ดูจะเป็นอุบายลึกซึ้งอยู่ ผมเองก็ไม่เคยทำ เขาว่าให้เจ้าของหมานั้นหาหนังสติ๊กติดตัวไปด้วย พอหมาเริ่มวิ่งออกห่างตัว ก็ให้เอาหนังสติ๊กยิง อย่าให้หมาเห็นว่าใครเป็นผู้ยิง หมาโดนเจ็บเข้าก็จะตกใจ ไม่รู้ว่าต้นเหตุแห่งความเจ็บนั้นมาจากไหน และจะบังเกิดความหวาดหวั่นไม่แน่ใจขึ้น เมื่อเป็นดังนี้แล้ว หมาจะไม่กล้าเดินไกลเจ้าของ คอยอยูใกล้ๆ เพื่อเอาเจ้าของเป็นที่พึ่ง และถ้าหากปรากฏว่าพอออกไกลเจ้าของทีไร ก็เจ็บตัวโดยไม่รู้สาเหตุทุกที แต่ในเวลาอยู่ใกล้เจ้าของแล้ว ไม่มีเจ็บตัว หมาก็จะไม่ออกไกลเจ้าของอีก ในที่สุดก็ติดเป็นนิสัยไปไหนก็เดินใกล้เจ้าของทุกทีไป ”

วิธีการฝึกหมาที่เล่าและคัดลอกมาทั้งหมดนี้ สำหรับคุณที่รักและเลี้ยงหมาเป็นสมาชิกในครอบครัว เมื่อคุณอบรมสั่งสอนให้เขาเข้าใจข้อห้าม ซึ่งเป็นกฎระเบียบประจำครอบครัวดีแล้ว คุณกับหมาและครอบครัวของคุณ ก็จะอยู่ร่วมกันได้อย่างมีความสุขตลอดไป