ประวัติวัดจอมเกษ
วัดจอมเกษ ตั้งอยู่เลขที่ ๑ บ้านขยาย หมู่ ๒ ตำบลขยาย อำเภอบางปะหัน จังหวัดพระนครศรีอยุธยา สังกัดคณะสงฆ์มหานิกาย มีพื้นที่ตั้งวัด ๒๓ ไร่ ๔๓ ตารางวาอยู่ริมซ้ายของแม่น้ำลพบุรี ในพระอุโบสถมีพระประธานเป็นพระพุทธรูปปางสมาธิ ขนาดหน้าตักกว้าง ๒๙ นิ้ว สร้างเมื่อ พ.ศ. ๒๔๕๘ เป็นพระพุทธรูปที่ชาวบ้านเคารพนับถือกันมาก เรียกกันว่า "หลวงพ่อโต"
วัดจอมเกษ เดิมมีนามว่า "วัดจอมปลวก" เนื่องจากมีจอมปลวกมากมายบริเวณนี้ จากคำบอกเล่าสรุปได้ว่า ได้มีเจ้าจอมเสด็จมาทางชลมารคมาบำเพ็ญกุศลที่วัดนี้ ทรงให้เปลี่ยนนามเป็น "วัดจอมเกษ" เพื่อให้ความหมายดีขึ้น วัดจอมเกษสร้างขึ้นประมาณ พ.ศ. ๒๓๑๒ ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมาราว พ.ศ. ๒๓๑๕ รายนามอดีตเจ้าอาวาสวัดจอมเกษ ที่พอสืบค้นได้ มีดังนี้
๑. หลวงพ่อเฒ่า พ.ศ.๒๓๑๕ -๒๓๗๐
๒. หลวงพ่อเอี่ยม พ.ศ. ๒๓๗๐ -๒๓๙๒
๓. หลวงพ่อเกษ พ.ศ. ๒๓๙๒ -๒๔๐๓
๔. หลวงพ่อหลา พ.ศ. ๒๔๐๓ - ๒๔๑๗
๕. หลวงพ่อพึ่ง พ.ศ. ๒๔๑๗ -๒๔๓๖
๖. หลวงพ่อเทศ พ.ศ. ๒๔๓๖ -๒๔๔๘
๗. หลวงพ่อชาย พ.ศ. ๒๔๔๘ -๒๔๕๗
๘. พระอธิการวอน พ.ศ. ๒๔๕๗ -๒๔๗๗
๙. พระอธิการผัน พ.ศ. ๒๔๗๗ -๒๔๙๗
๑๐. พระอธิการประเสริฐ พ.ศ. ๒๔๙๗ -๒๕๐๗
๑๑. พระครูโสภณธรรมนิวิฐ (หลวงพ่อสละ) พ.ศ. ๒๕๐๙-
๑๒. พระครูปัญญาสุภาจาโร
๑๓. พระอธิการปราโมทย์ ปิยปุโต ปัจจุบัน
ปูชนียวัตถุสำคัญของวัดจอมเกษ นอกจากพระพุทธรูปประธานในพระอุโบสถแล้ว ยังมีพระพุทธรูปปางห้ามสมุทร สูง ๑๖๐ เซ็นติเมตร สร้างเมื่อปี พ.ศ. ๒๔๕๘ มีรอยพระพุทธบาทประดิษฐานไว้บนศาลาการเปรียญ มีพระพุทธรูปปางนาคปรกขนาดใหญ่ หน้าตักกว้างประมาณ ๘ ศอก ในพระวิหาร เป็นต้น
สิ่งก่อสร้างที่สะท้อนถึงวิชาช่างและศิลปกรรม สถาปัตยกรรมอันเป็นมรดกสืบทอดมาจากบรรพบุรุษ เช่น หอระฆังเก่า ก่ออิฐ ถือปูน หอสวดมนต์ที่ทำด้วยไม้ ซึ่งมีรูปทรงน่าสนใจ นอกจากนี้ วัดจอมเกษ ยังมีรูปปั้นยักษ์ขนาดใหญ่ที่พระอุโสถ ต้นโพธิ์เก่าแก่อายุกว่า ๑๐๐ ปี ๓ ต้น และมีต้นมะขาม และต้นไม้ใหญ่อื่น ๆ อีกหลายต้น
วัดจอมเกษ นอกจากจะเป็นที่บำเพ็ญกุศล ประกอบศาสนกิจของชาวตำบลขยาย แล้ว ยังเป็นศูนย์รวมจิตใจของชาวบ้านให้เกิดความรักความสามัคคีกัน โดยนอกจากจะมีเรือยาวชื่อ"ชิงชัย" ซึ่งเป็นเรือยาวที่มีชื่อเสียงโด่งดังมานานแล้ว ยังมีเรือยาวชื่อ "แม่บุษบา" เป็นที่รู้จักกันอย่างกว้างขวางในสนามแข่งเรือยาวต่าง ๆ ทั่วน่านน้ำภาคกลางอีกด้วย ชาวพุทธวัดจอมเกษ มีประเพณีทำบุญประจำปี คือ วันที่ ๒๑ ธันวาคม ของทุกปี ชาวพุทธวัดจอมเกษจะมีประเพณีทำบุญถวายแด่พระครูปลัดปัญญา อันเป็นประเพณีที่ทำต่อเนื่องกันมาหลายปี
พระครูโสภณธรรมนิมิต หรือ หลวงพ่อสละ อดีตเจ้าอาวาสวัดจอมเกษ เป็นพระสงฆ์รูปหนึ่งที่ได้รับความเคารพนับถือว่าเป็นเกจิอาจารย์ เคยมีการสร้างเหรียญขึ้นบูชา เป็นที่เคารพเชื่อถือกันในทางแคล้วคลาด
วัดจอมเกษ นับว่าเป็นวัดของชุมชน อย่างแท้จริง เพราะนอกจากจะเป็นที่ประกอบศาสนกิจตามประเพณีต่าง ๆ เป็นศูนย์รวมใจในประเพณีของชาวบ้านแล้ว ยังได้แบ่งที่ดินบางส่วนให้ให้เป็นที่ตั้งของสถานีอนามัย และโรงเรียนประถมศึกษา คือโรงเรียนวัดจอมเกษ อีกด้วย วัดจอมเกษ เป็นวัดที่มีทำเลดีวัดหนึ่ง คืออยู่ริมแม่น้ำ แต่ก็ไม่ห่างจากถนนสายเอเชีย (ทางหลวงหมายเลข ๓๒ ) มากนัก จึงเป็นวัดที่สงบ แต่ก็เดินทางไปมาสะดวก
